Παλιά βιβλία, χειρόγραφα και τυπογραφικές πλάκες συχνά περιέχουν αόρατα χαρακτικά, μυστηριώδη γράμματα – ακόμη και doodles. Μια νέα τεχνολογία που χαρτογραφεί την επιφάνεια αυτών των αντικειμένων τα φέρνει στο φως και οι επιστήμονες προσπαθούν να τα ερμηνεύσουν.
Πριν από περίπου 1.300 χρόνια, μια γυναίκα έσκυψε πάνω από ένα πολύτιμο βιβλίο και χάραξε μερικά γράμματα στο περιθώριο, μαζί με μερικά σχέδια που έμοιαζαν με γελοιογραφίες. Δεν χρησιμοποίησε μελάνι – τα έξυσε, κι έτσι ήταν σχεδόν αόρατα με γυμνό μάτι.
Μέχρι πέρυσι, κανείς δεν γνώριζε ότι υπήρχαν εκεί.
Το βιβλίο του 8ου αιώνα – αντίγραφο των Πράξεων των Αποστόλων από την Καινή Διαθήκη – φυλάσσεται τώρα στη Βιβλιοθήκη Bodleian στην Οξφόρδη. Οι ερευνητές γνώριζαν εδώ και καιρό ότι το θρησκευτικό κείμενο πιθανότατα ανήκε σε γυναίκα, αλλά δεν ήταν σίγουροι σε ποια.
Σύμφωνα με το BBC, το 2022, η ερευνήτρια Jessica Hodgkinson στο Πανεπιστήμιο του Leicester αποφάσισε να ρίξει μια πιο προσεκτική ματιά και έμεινε έκπληκτη όταν βρήκε ένα κρυφό χαρακτικό στη σελίδα 18, ακριβώς κάτω από το λατινικό κείμενο. Όταν αποκαλύφθηκε με ψηφιακά μέσα, φαινόταν ως εξής:
Τα γράμματα έγραφαν: “EaDBURG BIREð CǷ….N”, με την τελευταία λέξη να είναι ημιτελή. Τι θα μπορούσε να σημαίνει;
Ο Hodgkinson υπολόγισε ότι το πρώτο σύμβολο ήταν ένας σταυρός, ακολουθούμενο από τη λέξη”Eadburg”. Σχεδόν σίγουρα πρόκειται για το όνομα της ιδιοκτήτριας του βιβλίου. Περαιτέρω ανάλυση αποκάλυψε ότι είχε χαραχτεί σκόπιμα με κάποια μορφή γραφίδας σε τέσσερις άλλες σελίδες.
Δεν είναι γνωστά πολλά για αυτήν την γυναίκα, αλλά ο Hodgkinson και οι συνεργάτες του εκτιμούν ότι η Eadburg ήταν καλόγρια – ηγουμένη μιας θρησκευτικής κοινότητας στο Minster-in-Thanet, στην αγγλική κομητεία του Κεντ.
Τα επόμενα γράμματα ήταν λίγο πιο αινιγματικά. Θα μπορούσε να σημαίνει “αρκούδες cwærtern” – η παλιά αγγλική λέξη για τη “φυλακή”; Το λατινικό απόσπασμα που συνοδεύει το χαρακτικό, περιγράφει τη φυλάκιση των Αποστόλων, επομένως η Eadburg μπορεί να έκανε έναν παραλληλισμό με τη δική της κατάσταση.
Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι το γεγονός πως ο Hodgkinson και οι συνεργάτες του βρήκαν σχέδια μικρών ανθρώπων σε άλλες σελίδες. Σε ένα σημείο φαίνεται μια τετράγωνη φιγούρα με τεντωμένα χέρια. Θα μπορούσε να είναι καλόγρια; (δείτε παρακάτω, πάνω αριστερά). Σε ένα άλλο σημείο, φαίνεται ένα άτομο που κρατά ψηλά το χέρι του προς το πρόσωπο κάποιου (κάτω δεξιά). Τι σημαίνουν όλα αυτά; Η ερμηνεία του παραμένει άλυτο μυστήριο…
Τα σχέδια στα περιθώρια του βιβλίου της Eadburg δεν είναι το μόνο παράδειγμα κρυφής γραφής και σχεδίου που ανακαλύφθηκε στην Οξφόρδη τους τελευταίους μήνες. Ο Hodgkinson μπόρεσε να δει τα χαρακτικά της Eadburg χάρη σε μια νέα τεχνολογία απεικόνισης στη Βιβλιοθήκη Bodleian, η οποία μπορεί να χαρτογραφήσει τη φυσική υφή και τα περιγράμματα μιας σελίδας βιβλίου, χειρογράφου ή την επιφάνεια άλλων ιστορικών αντικειμένων, όπως είναι οι τυπογραφικές πλάκες. Η τεχνολογία αυτή αποκαλύπτει χαρακτηριστικά που διαφορετικά θα ήταν αόρατα στο μάτι ή στις κλασικές κάμερες.
«Η ίδια η επιφάνεια φέρει τεράστιο όγκο πληροφοριών», εξήγησε ο Adam Lowe, ιδρυτής του Ιδρύματος Factum στη Μαδρίτη, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού που κατασκεύασε την τεχνολογία για το Bodleian ως μέρος του έργου Archiox (Analysing and Recording Cultural Heritage in Oxford) . «Όσο περισσότερο ορατό μπορείτε να το κάνετε, τόσο πιο συναρπαστικές θα είναι οι ανακαλύψεις».
Οι ερευνητές του Archiox χρησιμοποιούν δύο συσκευές για να δημιουργήσουν ψηφιακές αναπαραστάσεις σελίδων και αντικειμένων: τη “Selene”, η οποία έχει τέσσερις κάμερες ικανές να καταγράφουν διαφορές στο ανάγλυφο της επιφάνειας έως και 25 μικρόμετρα (0,025 mm/0,001 in) και τη “Lucida”, η οποία αναπτύσσει λέιζερ και δύο μικροσκοπικές κάμερες για τη δημιουργία τρισδιάστατων σαρώσεων.
«Όλα είναι μετρήσιμα, αυτό δεν είναι απλώς ένα εργαλείο απεικόνισης, είναι επίσης ένα εργαλείο μέτρησης. Και αυτό το κάνει πιο συναρπαστικό», δήλωσε στο BBC ο John Barrett, φωτογράφος του Bodleian και τεχνικός προϊοστάμενος της Archiox.
Στο υπόγειο του Bodleian, η τεχνολογία χρησιμοποιείται τώρα για τη δημιουργία ψηφιακών αναπαραστάσεων διαφόρων αντικειμένων που υπάρχουν στη συλλογή της βιβλιοθήκης.
Το βιβλίο του Eadburg δεν ήταν το μόνο αιωνόβιο έγγραφο που αποκάλυψε κρυμμένα χαρακτικά.
Σε αυτό το χειρόγραφο του 9ου αιώνα, οι ερευνητές του Archiox χαρτογράφησαν μια σκηνή κυνηγιού, χαραγμένη στην επιφάνεια:
Και κάτω από τα ζώα, υπάρχει ένα όνομα: τα γράμματα “RODA”, που πιθανώς σχετίζονται με τον ιδιοκτήτη του βιβλίου. «Αυτό δεν έγινε ποτέ αντιληπτό», λέει ο Barrett.
Γιατί οι άνθρωποι να είχαν χαράξει τα ονόματά τους και να είχαν προσθέσει τέτοια σχέδια, σχεδόν αόρατα;
Tα ονόματα, μπορεί να ήταν απλώς για να δείξουν την ιδιοκτησία χωρίς να γράφουν παντού πάνω σε ένα πολύτιμο θρησκευτικό κείμενο. “Αυτά τα χειρόγραφα θεωρούνταν ιερά. Και παρόλο που ήθελες να αφήσεις το δικό σου στίγμα σε αυτά, δεν ήθελες να είσαι πολύ προφανής απαραιτήτως”, εξηγεί ο Μπάρετ.
Μερικά από τα πρώτα αντικείμενα της συλλογής του Bodleian που σαρώθηκαν για το project Archiox ήταν χάλκινες εκτυπωτικές πλάκες 200 έως 300 ετών –η συλλογή Rawlinson– που επιλέχθηκαν από την Alexandra Franklin, συντονίστρια του Κέντρου για τη Μελέτη του Book, και την Chiara Betti, φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.
Εδώ είναι ένα παράδειγμα όπου η τεχνολογία Archiox αποκάλυψε μια κρυμμένη χάραξη στο πίσω μέρος μιας πλάκας. Στο μπροστινό μέρος, απεικονίζει έναν Γάλλο καρδινάλιο, αλλά όταν οι ερευνητές κοίταξαν στο πίσω μέρος, διαπίστωσαν ότι υπήρχαν αχνές μουσικές ράβδοι. «Πιθανότατα ήταν εμπνευσμένο από τον Ψαλμό 9, γιατί οι λέξεις φαίνεται να ταιριάζουν», λέει ο Barrett.
Η τεχνολογία Archiox έχει επίσης αποκαλύψει νέες ενδείξεις για το πώς κατασκευάστηκαν τα αντικείμενα, όπως ο παρακάτω χάρτης.
«Αυτός είναι ο παλαιότερος αναγνωρίσιμος χάρτης των Βρετανικών Νήσων, που χρονολογείται στον 14ο αιώνα», εξηγεί ο Barrett.
Η απεικόνιση της επιφάνειας από την ομάδα του Archiox αποκάλυψε ότι «είναι γεμάτη με τρύπες από καρφίτσες, πάνω από 2.000 από αυτές… Καθεδρικοί ναοί, ποτάμια και πράγματα είτε έχουν τρυπηθεί είτε έχουν χαραχθεί», λέει ο Barrett.
Αυτό υποδηλώνει ότι πιθανότατα είχαν ξεκινήσει να φτιάχνουν κάποιο αντίγραφο, καθώς οι δημιουργοί χαρτών λογικά είχαν χρησιμοποιήσει καρφίτσες για να βοηθήσουν την αντιγραφή, τοποθετώντας τον αρχικό χάρτη πάνω από το αντίγραφο και μάρκαροντας τα ορόσημα. «Μπορεί να σκεφτείτε ότι αυτός ο πρώιμος χάρτης πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία άλλων χαρτών, αλλά στην πραγματικότητα, ισχύει το αντίστροφο», λέει.
Τέλος, η τεχνολογία σάρωσης Archiox βοηθά στην αποκάλυψη νέων πληροφοριών σχετικά με την τεχνική που χρησιμοποιούσαν στο παρελθόν. Η ιαπωνική ξύλινη εκτύπωση το αποδεικνύει. Όταν οι ερευνητές του Archiox σάρωσαν την επιφάνεια, παρατήρησαν ότι ο καλλιτέχνης του ξύλου είχε προσθέσει υφές που γνώριζαν ότι θα ήταν αόρατες με γυμνό μάτι.
Σκεφτείτε το πρόσωπο της φιγούρας και το τόξο γύρω από το κεφάλι του να είναι και τα δύο τυπωμένα με το ίδιο χρώμα. Βλέπετε όμως πώς υπάρχει διαφορά στην υφή;
Πηγή
www.enikos.gr