Αναγκαίες αλλαγές στο Προεδρικό Διάταγμα για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων

Η οριοθέτηση οικισμών κάτω των 2000 κατοίκων βρέθηκε στο επίκεντρο σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε σήμερα (Πέμπτη, 15/5) στην αίθουσα Γερουσίας της Βουλής υπό τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Στ. Παπασταύρου και τον Υφυπουργό κ. Ν. Ταγαρά, με τον Λευτέρη Αυγενάκη να σημειώνει ότι επανέλαβε τις θέσεις του για τις επιπτώσεις και τις αναγκαίες αλλαγές στο Προεδρικό Διάταγμα 194/Δ/2025.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο κ. Αυγενάκης με τίτλο «αναγκαίες αλλαγές στο ΠΔ 194/Δ/2025 για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων», επισημαίνει ότι «καταρχάς, όλοι συμφωνούμε ότι είναι ανάγκη να μπει τάξη. Είναι απαραίτητο να υπάρχει σαφές και σταθερό πλαίσιο για το που μπορεί να χτιστεί, τι και με ποιες προδιαγραφές. Tο ΠΔ 194/Δ/2025 αποτελεί αρχικά μια σημαντική θεσμική τομή για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων. Στόχος του είναι η αποκατάσταση της πολεοδομικής νομιμότητας, έπειτα από δεκαετίες ασάφειας και αυθαιρεσίας. Όμως, δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα προσπαθεί να επιλύσει. Ουσιαστικά, δεν μπορεί και δεν πρέπει να εφαρμοστεί κατά αυτόν τον τρόπο που ξεκίνησε».

Σύμφωνα με τον κ. Αυγενάκη, «το ΠΔ έγινε βιαστικά και επιπόλαια. Και έγινε χωρίς σχέδιο και χωρίς να υπολογιστούν η πολυπλοκότητα και οι επιπτώσεις του στην οικονομία, την περιφέρεια, την κοινωνία και την ιδιοκτησία. Οι συνέπειες είναι σοβαρές:

• Το ΠΔ ακυρώνει συλλήβδην επεκτάσεις μετά το 1983, που είχαν γίνει με αποφάσεις νομάρχη, στηριζόμενο σε παλιές αεροφωτογραφίες και αγνοώντας οικοδομές με άδεια.
• Χιλιάδες ακίνητα καθίστανται εκτός σχεδίου, χάνοντας το δικαίωμα δόμησης και την εμπορική τους αξία, χωρίς πρόβλεψη αποζημιώσεων ή μεταβατικές διατάξεις.
• Οικόπεδα μετατρέπονται σε χωράφια.
• Υπάρχει αβεβαιότητα για τις οικοδομικές άδειες που είναι σε εξέλιξη.
• Aκόμη χειρότερα: δεν αισθάνονται ασφαλείς, ούτε όσοι έχουν ήδη χτίσει εντός της τελευταίας 8ετίας (που είναι ο εύλογος χρόνος για την ανάκληση διοικητικής πράξης).

Συνεχίζοντας, στην ανακοίνωση επισημαίνονται τα εξής:

«Οι σοβαρές αυτές συνέπειες επηρεάζουν το σύνολο σχεδόν της κοινωνίας. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία (ΤΕΕ-ΤΑΚ, 2025):

• 92% των οικισμών της χώρας είναι κάτω των 2.000 κατοίκων.
• 80% των οικοπέδων απειλούνται με αποχαρακτηρισμό.
• Εκτιμάται ότι θα είναι πάνω από 100 δισ. € η απώλεια της εμπορικής αξίας των ακινήτων.
• 8.500 οικοδομικές άδειες, που εκδόθηκαν το 2024 σε αυτούς τους οικισμούς, βρίσκονται στον αέρα.

Η αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών σε χιλιάδες οικόπεδα που έως τώρα θεωρούνταν οικοδομήσιμα, η πτώση στις τιμές, η αβεβαιότητα για ιδιοκτήτες και επενδυτές, αλλά και η επιβράδυνση της οικοδομικής δραστηριότητας, συνθέτουν μία εικόνα στασιμότητας και ανησυχίας. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για τους πρώτες μήνες του 2025, είναι αποκαλυπτικά:

• -17,3% μείωση στις οικοδομικές άδειες,
• -37,2% μείωση στην επιφάνεια,
• -38,4% μείωση στον όγκο της οικοδομικής δραστηριότητας.
• Από την πρώτη στιγμή, κατέβαλα κάθε προσπάθεια για να αναδείξω τα προβλήματα που δημιουργούνται.

α) Απέστειλα επιστολή στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όπου επεσήμανα τα προβλήματα και έκανα προτάσεις.
β) Κατέθεσα ερωτήσεις και αναφορές στη Βουλή, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού μου ρόλου, όπου ανέδειξα τα προβλήματα που δημιουργούνται και πρότεινα συγκεκριμένες λύσεις.

Οι προτάσεις μου περιλαμβάνουν:

• Τη θέσπιση μεταβατικών διατάξεων, ώστε να προστατευτούν οι ιδιοκτήτες που επένδυσαν καλόπιστα σε ακίνητα, τα οποία με το ΠΔ τίθενται εκτός και να μην δημιουργηθεί νέο κύμα ιδιωτικής ασφυξίας και αμφισβήτησης δικαιωμάτων.
• Την ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή των διαδικασιών οριοθέτησης, με σαφές χρονοδιάγραμμα και δεσμεύσεις ώστε να μην ανατραπεί βίαια η κοινωνική και οικονομική ζωή των μικρών οικισμών και να υπάρξει εύλογος χρόνος προσαρμογής για δήμους, μηχανικούς και πολίτες.
• Συμπληρωματική νομοθετική ρύθμιση για την ένταξη περιοχών που αναπτύχθηκαν μετά το 1983, με κριτήρια τεκμηριωμένα, κοινωνικά δίκαια και σύμφωνες με τις αποφάσεις του ΣτΕ.
• Κατάθεση άμεσα νομοθετικής ρύθμισης, με την οποία να γίνει χαρακτηρισμός περιοχών ως Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων (ΠΕΧ), με δόμηση υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προσώπου σε κοινόχρηστη οδό για την προστασία ιδιοκτησιών που βρίσκονται πλέον εκτός ορίων, ώστε να μην αποκοπούν από τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και να διατηρηθεί η αξία τους.
• Αξιοποίηση των Τοπικών & Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ & ΕΠΣ) και ένταξη των ορίων των οικισμών στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά σχέδια. Ειδικά στην Π.Ε. Ηρακλείου και συνολικά στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές όπου έχουν ήδη εκκινήσει οι διαδικασίες, για τεκμηριωμένο και τοπικά προσαρμοσμένο καθορισμό ορίων.
• Δυνατότητα πρόβλεψης Ζωνών Μελλοντικής Πολεοδόμησης ανά Δήμο ώστε στο πλαίσιο των ΤΠΣ, για να καλυφθούν οι μελλοντικές ανάγκες των κοινοτήτων, ενισχύοντας τη βιώσιμη επέκταση και αποφεύγοντας τη νέα αυθαίρετη ανάπτυξη.

Εναλλακτικά, σε περίπτωση που τα ανωτέρω είναι δύσκολο να γίνουν άμεσα, είναι σημαντικό να εξετασθούν τα εξής:

• Να προχωρήσει με νομοθετική πρωτοβουλία η εξαίρεση των μικρών (έως 201 κάτοικοι) και μεσαίων (201-1000 κατοίκων) οικισμών από τις διατάξεις του ΠΔ που αφορούν στην οριοθέτηση των οικισμών, για τους οποίους ο καθορισμός των ορίων θα γίνει από τα ΤΠΣ & ΕΠΣ με βάση τη λογική της ΖΩΝΗΣ Γ΄, που απερρίφθη από το ΣτΕ και πρέπει να περιγραφεί στη διάταξη.
• Να συνεχίσει να ισχύει για τους μικρούς και μεσαίους οικισμούς ότι ισχύει σήμερα.
• Αν για οποιοδήποτε λόγο προκύψει εμπλοκή με το ΣτΕ σχετικά με την έκδοση των ΠΔ για ΤΠΣ & ΕΠΣ τυχόν επηρεάσει την εκταμίευση από το Ταμείο Ανάκαμψης, μπορείτε να κυρώσετε κάθε ΤΠΣ & ΕΠΣ χωριστά με διάταξη νόμου για να μην χαθούν χρήματα».

Καταλήγοντας ο κ. Αυγενάκης σημειώνει πως «είναι αναγκαίο να τονισθεί ότι λέμε ναι, είναι καιρός να μπει τάξη. Αλλά όχι να ακυρώνονται οι περιουσίες χιλιάδων πολιτών. Συνεχίζουμε με θεσμικές παρεμβάσεις και ανοιχτό διάλογο, για να εξασφαλίσουμε νομική ασφάλεια, βιωσιμότητα και κοινωνική δικαιοσύνη στους μικρούς οικισμούς της χώρας και της Κρήτης ειδικότερα. Πρόκειται για ένα μεγάλο πολιτικό ζήτημα, ίσως το πιο σημαντικό που καλείται να διαχειρισθεί η Κυβέρνηση αυτή τη στιγμή. Δεν χρειάζονται ούτε βιασύνες, ούτε επιπολαιότητες. Δεν πρέπει να διασκεδάζουμε τις εντυπώσεις, ούτε με επικοινωνιακά τρικ να προσπαθούμε να διαχειριστούμε ένα θέμα που ακουμπά την τσέπη, την περιουσία του κάθε Έλληνα πολίτη, του κάθε νοικοκυριού».